 Słownik terminów geograficznych
Słownik terminów geograficznych Słowniki
Aglomeracja– obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie.
Akwen– dowolnie określony fragment powierzchni wodnej.
Antypody– punkt na powierzchni Ziemi, który w stosunku do określonego punktu jest położony dokładnie po drugiej stronie naszej planety.
Amplituda temperatury– różnica między najwyższą, a najniższą temperaturą, wyrażona w stopniach.
Atmosfera– gazowa powłoka otaczająca planetę.
Atol– typ płaskiej wyspy koralowej położonej na oceanie, składającej się z rafy koralowej w kształcie pierścienia otaczającego centralną depresję.
Azymut– kąt zawarty między północną częścią południka odniesienia, a danym kierunkiem poziomym.
Biegun geograficzny– jeden z dwóch punktów na powierzchni obracającego się ciała niebieskiego, przez które przechodzi oś obrotu danego ciała.
Biosfera– strefa kuli ziemskiej zamieszkana przez organizmy żywe, obejmująca powierzchnię Ziemi, zewnętrzną część skorupy ziemskiej, dolną część atmosfery i hydrosferę.
Bryza– wiatr wiejący na wybrzeżu morskim, wywołany różnicami w nagrzewaniu się lądu i morza.
Cumulus– odzielna, gruba, biała chmura, złożona z kropel wody, której górna część ma kształt kopuły, a podstawa jest pozioma.
Cyklon– wirowy układ wiatrów w obrębie niżu – przemieszczają się po liniach spiralnych od zewnątrz do środka, (na półkuli północnej mają kierunek przeciwny do kierunku ruchu wkazówek zegara, na południowej zgodny z kierunkiem ruchu wskazówek zegara).
Delta– ujście rzeki w postaci kilku odnóg, tworzących obszar nizinny o charakterze bagiennym np. Żuławy Wiślane w Polsce.
Depresja– obszar lądu położony poniżej poziomu morza.
Długość geograficzna– odległość punktu na Ziemi w stopniach na wschód i na zachód od południka zerowego.
Dolina– wklęsła forma terenu o wydłużonym kształcie i wyraźnie wykształconym dnie, najczęściej powstała w wyniku działalności rzek lub lodowców.
Dorzecze– obszar, z którego wody spływają do jednej rzeki.
Dżungla– każdy wilgotny las tropikalny.
Erozja – proces obniżania i niszczenia powierzchni terenu pod wpływem wody płynącej, lodowców i wiatru.
Endemity– gatunki roślin i zwierząt unikalne dla danego miejsca albo regionu, nigdzie indziej nie występujące naturalnie.
Erozja– naturalne zjawisko mechanicznego niszczenia powierzchni skorupy ziemskiej – zarówno skał jak i gleb, poprzez różne czynniki zewnętrzne.
Fauna– ogólne określenie na wszystkie gatunki zwierząt na danym obszarze lub w danym środowisku.
Fiord– długa, wąska i kręta, zazwyczaj głęboka, U-kształtna zatoka morska w obrębie skalistego wybrzeża.
Flora– ogół gatunków roślin na określonym obszarze, w danej grupie systematycznej, określonym środowisku ekologicznym bądź czasie geologicznym.
Front atmosferyczny– powierzchnia zetknięcia się dwu mas powietrza różniących się temperaturą i wilgotnością.
Gejzer– rodzaj gorącego źródła, które gwałtownie wyrzuca słup wody i pary wodnej.
Gołoborze– obszar położony na zboczach lub grzbietach górskich, które pokrywa rumowisko skalne.
Gwiazda– ciało niebieskie świecące własnym światłem.
Horyzont– koło powstałe z przecięcia sfery niebieskiej na dwie części, wyznaczające granicę pomiędzy przestrzenią widoczną dla obserwacji i zasłoniętą przez Ziemię.
Hydrosfera – wody oceanów, mórz, jezior, rzek i lodowców.
Import– przywóz towarów z zagranicy (przeciwieństwo eksportu).
Izobary– linie na mapie, łączące punkty o tym samym ciśnieniu atmosferycznym.
Izotermy– linie na mapie, łączące punkty o tej samej temperaturze powietrza.
Jar– forma ukształtowania terenu w postaci wydłużonego zagłębienia o wąskim dnie i stromych zboczach.
Jezioro– naturalny śródlądowy zbiornik wodny, w którym mogą gromadzić się wody powierzchniowe.
Jonosfera– warstwa atmosfery występująca powyżej 50-60 km nad powierzchnią Ziemi.
Klif– stroma, często pionowa ściana brzegu morskiego lub jeziornego.
Klimat– normalny przebieg pogody, powtarzający się co roku, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji.
Kontynent– olbrzymi pod względem powierzchni, obszarów lądu na Ziemi.
Kras– zjawisko geologiczne polegające na rozpuszczaniu skał przez wodę.
Laguna– część morza odcięta od morza otwartego przez lido, rafę barierową lub atol.
Ląd– obszar skorupy ziemskiej wzniesiony ponad poziom morza.
Lido– piaszczysty wał nadbudowany od strony morza przez fale.
Litosfera– skalna skorupa Ziemi.
Meteorologia– nauka zajmująca się zjawiskami w atmosferze.
Migracja– przemieszczanie się ludności wewnątrz kraju i poza jego granice (imigracja-przyjazd, emigracja- wyjazd).
Mistral– suchy, zimny, porwisty wiatr wiejący w południowej Francji, w dolinie Rodanu.
Monsun– wiatr wiejący zimą z lądu nad morze, a latem z morza na ląd. Monsun letni przynosi obfite opady deszczu.
Morena– forma terenu utworzona przez lodowiec.
Nadir– punkt przeciwległy do zenitu, znajdującym się pod obserwatorem.
Nizina– teren położony na wysokości 0-300 m n.p.m.
Oznaczenie kierunków– Północ-N, Południe-S, Wschód-E, Zachód-W
Pasat– stały wiatr w strefie międzyzwrotnikowej, wiejący od zwrotników w kierunku równika, odchylane przez ruch wirowy Ziemi.
Piętra roślinne– pasy roślinności w górach, zmieniające się wraz z wysokością.
Planeta– ciało niebieskie o znacznej masie, świecące światłem odbitym, okrążające macierzystą gwiazdę.
Południk– linia na globusie, łącząca bieguny północny z południowym.
Poziomica– linia na mapie łącząca punkty leżące na tej samej wysokości nad poziomem morza (n.p.m.)
Przylądek– fragment wybrzeża zbiornika wodnego najdalej wysunięty w stronę wody na danym odcinku linii brzegowej, łącznie z towarzyszącym mu fragmentem lądu.
Przyrost naturalny– różnica miedzy wielkością urodzeń, a wielkością zgonów, wyrażona na 1000 mieszkańców.
Równik– najdłuższy równoleżnik.
Równina– wielkopowierzchniowa forma ukształtowania powierzchni Ziemi, prawie całkowicie poziomy teren.
Równoleżnik– linia na globusie, równoległa do równika przebiegająca w kierunkach wschód-zachód.
Ruch obrotowy Ziemi– ruch dookoła własnej osi.
Ruch obiegowy Ziemi– ruch dookoła Słońca.
Satelita– ciało niebieskie okrążające planetę po orbicie.
Sawanna– roślinność w klimacie gorącym z porą suchą i wilgotną, złożona z traw, krzewów i nielicznych drzew.
Skala– stosunek długości na mapie, do odpowiadającej jej długości w terenie.
Skała– naturalny zespół minerałów tworzący pewną całość w skorupie ziemskiej.
Step– bezdrzewny obszar trawiasty w klimacie kontynentalnym z suchym latem i chłodną zimą.
Szelf– płytka część morza będąca przedłużeniem lądu.
Szerokość geograficzna– odległość punktu na Ziemi w stopniach na północ i południe od równika.
Tajga – las iglasty w klimacie umiarkowanym chłodnym: na Syberii, w Kanadzie.
Tęcza– zjawisko załamania i odbicia promieni słonecznych w kroplach wody znajdujących się w powietrzu.
Tsunami– fala oceaniczna, wywołana podwodnym trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu bądź osuwiskiem ziemi.
Tundra– roślinność w klimacie podbiegunowym, złożona z mchów, porostów, niewielkich krzewów, bezdrzewna.
Widnokrąg– linia pozornego zetknięcia się nieboskłonu z powierzchnią ziemi, zbliżona kształtem do okręgu.
Wydma– piaszczyste wzniesienie o różnym kształcie, usypane przez wiatr.
Wyspa– każdy z trwałych fragmentów lądowej powierzchni Ziemi, który jest otoczony ze wszystkich stron wodą.
Wysokość bezwzględna– wysokość terenu mierzona od poziomu morza.
Wietrzenie– proces rozpadu skał na okruchy pod wpływem wody płynącej, Słońca, roślinności.
Wyż baryczny– układ, w środku którego ciśnienie powietrza jest największe i maleje ku brzegom.
Wyżyna– teren wzniesiony powyżej 300 m n.p.m., równinny lub falisty.
Zatoka– część zbiornika wodnego (morza, oceanu, jeziora) wcinającego się w ląd, odgraniczona od wód otwartych przylądkami lub małymi wyspami.
Zenit– punkt na niebie dokładnie ponad pozycją obserwatora.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
Akademia Grupa Media Informacyjne
